شیرین‌تر از کیسینجر، تلخ‌تر از بایدن
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ فقدان یک نقطه ثقل راهبردی در ذهن مشوش رئیس جمهور آمریکا خود را در پرونده حساس جنگ اوکراین نشان داده است. درست در میانه سال 2023 میلادی، زمانی که جنگ اوکراین به نقطه اوج خود رسیده بود هنری کیسینجر راهبردنویس مشهور آمریکایی به مقام های اوکراینی و غربی پیشنهاد داد در ازای به رسمیت شناختن کریمه و ارائه تضمین درباره عضو نشدن اوکراین در ناتو، به جنگ پایان دهند.
دامنه سرزمین هایی که آمریکا درباره واگذاری آنها به روسیه نظر مساعد نشان داده، به مراتب نسبت به طرح کیسینجر به لحاظ جغرافیایی و راهبردی گسترده تر است
در آن زمان ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین به شدت این پیشنهاد را رد کرد و آن را بی شرمانه خواند. چند ماه پس از آن، کیسینجر درگذشت و اعضای ارشد دولت جو بایدن نیز اعتقادی به عملیاتی سازی پیشنهاد وی نداشتند. با آغاز رقابت های انتخابات ریاست جمهوری سال 2024 و حضور پررنگ دونالد ترامپ در این عرصه، وی از پایان دادن 24 ساعته به جنگ اوکراین سخن گفت. تئوری ترامپ ، ایلان ماسک و استیو ویتکاف مشخص بود؛ واگذاری بخشی از خاک اوکراین به روسیه و پایان دادن به جنگ.
بعدها مقام های دولت جدید ترامپ تأکید کردند که زلنسکی نه تنها باید از کریمه، بلکه بخش هایی از منطقه راهبردی دونباس (که دونتسک و لوهانسک در آن قرار دارند) بابت انعقاد پیمان آتش بس دست بکشد. دموکرات ها از ابتدا در مقابل این طرح موضع گیری و اصرار ترامپ و همراهانش را بر جدایی رسمی بخشی از خاک اوکراین در ازای انعقاد پیمان آتش بس محکوم کردند. با این حال در جریان برگزاری نشست آلاسکا، ولادیمیر پوتین و ترامپ بار دیگر جدایی بخشی از خاک اوکراین را راه حلی اجتناب ناپذیر و پیش شرطی غیرقابل انکار جهت پایان دادن به جنگ کنونی خواندند.
همان گونه که مشخص است، دامنه سرزمین هایی که آمریکا (دولت ترامپ) درباره واگذاری آنها به روسیه نظر مساعد نشان داده، به مراتب نسبت به طرح کیسینجر ( که محدود به شبه جزیره کریمه می شد) به لحاظ جغرافیایی و راهبردی گسترده تر است. همین مسئله به نگرانی و خشم رئیس جمهور اوکراین و مقام های اروپایی از رئیس جمهور آمریکا منجر شده است. اما شکست مذاکرات آلاسکا و موافقت نکردن پوتین با برخی خواسته های طرف مقابل (ازجمله ارائه نکردن تضمین مشخص درباره گسترش ناتو به شرق) سبب شده تا ترامپ آن روی خود را نیز به مقام های روسی نشان دهد.
رئیس جمهور آمریکا در جریان برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد به صراحت از روس ها و پوتین به بهانه آنچه همراهی نکردن با واشنگتن در روند پایان دادن به جنگ اوکراین قلمداد می کرد، انتقاد و تأکید کرد، اوکراینی ها می توانند نسبت به بازپس گیری سرزمین های شرقی که اکنون در تسخیر نظامیان روسی قرار دارد اقدام کنند. حتی کار به جایی رسیده که برخی منابع آمریکایی از موافقت نسبی دولت ترامپ با ایده «ایجاد منطقه پرواز ممنوع» بر فراز کی یف سخن می گویند.
جالب توجه اینکه در دوران ریاست جمهوری بایدن، زلنسکی بارها خواستار ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز پایتخت این کشور و شهرهای مهم دیگر مانند اودسا و خارکیف شد، اما کاخ سفید مخالفت کرد. به عبارت بهتر، ترامپ که تا چند هفته قبل حکم سیاستمداری «َشیرین تر از کیسینجر» را برای روس ها داشت، به صورت ناگهانی به سیاستمداری «بدتر از بایدن» برای مسکو تبدیل شده است.
این تعارض رفتار بیش از آنکه ناشی از نگاه معامله گرایانه و ابزاری خاص ترامپ نسبت به تحولات حوزه روابط بین الملل باشد، نمادی از فقدان درک حداقلی راهبردی وی نسبت به تحولات گذشته، جاری و آتی جهان است. بدون شک محصول این نوسانات رفتاری هر چه باشد، در بلندمدت به سود منافع آمریکا در نظام بین الملل نخواهد بود